พ่อแม่หลายคนสงสัยว่าทำไมลูก “กินเยอะ” “นอนเยอะ” “เล่นเก่ง” แต่กลับไม่ค่อยแข็งแรง มีภาวะอ้วนน้ำหนักเกิน หรือน้ำหนักน้อยกว่าเกณฑ์ หรือมีพัฒนาการทางร่างกายไม่สมกับวัย นั่นอาจจะเป็นเพราะว่า…
- ลูกกินเยอะก็จริง แต่เป็นการกินขนมกรุบกรอบเยอะ กินขนมหวานเยอะ และกินอาหารฟาสต์ฟู้ดเยอะ โดยไม่ค่อยกินผักผลไม้ และไม่ได้กินอาหารครบห้าหมู่
- ลูกนอนเยอะก็จริง แต่ปล่อยให้ลูกนอนดึกตื่นสาย นอนไม่เป็นเวลา และไม่ได้มีชั่วโมงการนอนหลับที่มีคุณภาพ
- ลูกเล่นเก่งก็จริง แต่หมายถึงการเล่นเกมเก่ง มีพฤติกรรมเนือยนิ่งอยู่กับหน้าจอเป็นเวลานานๆ โดยขาดการออกไปวิ่งเล่นเคลื่อนไหวร่างกายอย่างเพียงพอ
ถึงแม้ลูกจะ ‘กินเยอะ นอนเยอะ เล่นเก่ง’ แต่ถ้ามาจากพฤติกรรมที่ไม่สมดุล ก็ย่อมเกิดผลเสียมากกว่าผลดี ตัวอย่างที่เห็นบ่อยๆ คือการปล่อยให้ลูกเล่นเกมเยอะเกินไป นอกจากจะทำให้ขาดการออกกำลังกาย ยังทำให้ลูกนอนดึก นอนไม่พอ ทำให้หิวบ่อย กินอาหารไม่เป็นเวลา หรือกินแบบรีบๆ ไม่ครบถ้วน มีแนวโน้มที่ร่างกายและกระดูกจะไม่แข็งแรง ไม่ได้รับโกรทฮอร์โมนที่จะหลั่งออกมาขณะนอนหลับ และอาจมีภาวะน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน ทั้งหมดล้วนเป็นพฤติกรรมที่ไม่สมดุลที่ส่งผลเสียทั้งในระยะสั้นและระยะยาวต่อสุขภาพของเด็ก
การกิน การนอน และการเล่น คือสามเรื่องสำคัญสำหรับเด็กวัยเรียนที่ควรปฏิบัติให้สมดุล เพื่อให้เด็กๆ มีสุขภาพดี มีพัฒนาการทางสมองและการเจริญเติบโตทางร่างกายที่เหมาะสมกับวัย เปรียบได้กับ 3 ด้านของสามเหลี่ยมที่จะต้องมีความสมดุลกัน ขาดด้านหนึ่งด้านใดไปไม่ได้ ถึงจะทำให้สามเหลี่ยมนั้นมั่นคง แข็งแรง และสวยงาม และปริมาณไม่สำคัญเท่าคุณภาพ…
- เล่นเยอะนั้นดี…ถ้าได้วิ่งเล่นออกกำลังกาย เด็กๆ ควรได้เคลื่อนไหวร่างกายและมีกิจกรรมทางกายในระดับปานกลางขึ้นไปอย่างน้อย 60 นาทีต่อวัน
- กินเยอะนั้นดี…ถ้ากินดีมีประโยชน์ เด็กๆ ควรกินอาหารที่ครบถ้วนห้าหมู่ตามหลักโภชนาการ ในปริมาณที่เหมาะสมเป็นประจำ
- นอนเยอะนั้นดี…ถ้าได้นอนดีมีคุณภาพ เด็กๆ ควรเข้านอนแต่หัวค่ำ นอนเป็นเวลาสม่ำเสมอ และนอนเพียงพอ อย่างน้อย 9-12 ชั่วโมงต่อวัน
รศ.นพ.พงษ์ศักดิ์ น้อยพยัคฆ์ได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของพฤติกรรมการกิน นอน เล่น ที่สมดุล ซึ่งจะเป็นพื้นฐานที่สำคัญของการเจริญเติบโตของเด็กๆ และทั้งสามอย่างนี้มีความเกี่ยวข้องกันอย่างที่หลายคนอาจคาดไม่ถึง
“ถ้ากินพอ ครบถ้วน ร่างกายก็จะเจริญเติบโตได้ดี และเป็นพื้นฐานสำคัญของการเจริญเติบโต ถ้าหากว่าเด็กได้กินดี ร่างกายก็เจริญเติบโตดี สมองก็ได้รับอาหารที่ดี มันก็จะส่งผลต่อพัฒนาการด้านต่างๆ อย่างเช่น ด้านการเคลื่อนไหว กล้ามเนื้อมัดเล็ก ด้านสติปัญญา ด้านภาษา ด้านอารมณ์และสังคม
“เวลาที่เรานอน ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการทำงานในช่วงของการนอนก็จะหลั่ง โดยเฉพาะฮอร์โมนแห่งการเจริญเติบโตที่เราเรียกว่าโกรทฮอร์โมน ถ้าเวลากลางคืนแต่เราไม่หลับ โกรทฮอร์โมนก็ไม่หลั่ง ร่างกายก็เสียสมดุล ทำให้ทำงานบกพร่องไม่ปกติ และอาจทำให้เจ็บป่วยง่ายด้วย
“ส่วนการออกกำลังกายนั้นมีวัตถุประสงค์หลักอยู่ 2 อย่างด้วยกัน คือ เสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก เมื่อกล้ามเนื้อและกระดูกแข็งแรงก็จะส่งผลต่อสมรรถนะของร่างกายให้แข็งแรง และช่วยส่งเสริมพัฒนาการให้ดีตามไปด้วย”
อยากรู้วิธีส่งเสริมพฤติกรรมที่สมดุล—เริ่มต้นยังไงดี?
จุดเริ่มต้นของการส่งเสริมพฤติกรรม ‘วิ่งเล่น’ ‘กินดี’ และ ‘นอนพอ’ ที่สมดุล เริ่มได้ตั้งแต่ที่บ้าน โดยพ่อแม่ผู้ปกครองคือผู้ที่ใกล้ชิดและมีอิทธิพลกับเด็กๆ มากที่สุด เป็นคนสำคัญที่จะช่วยปลูกฝังพฤติกรรมที่ดีต่อสุขภาพให้กับลูกหลาน ผ่านแนวทางการอบรมเลี้ยงดู และการสร้างตัวอย่างที่ดีให้เห็น สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และภาคีเครือข่าย จึงขอเชิญชวนพ่อแม่ผู้ปกครองทุกท่าน มาสร้างความรู้ความใจที่ถูกต้องร่วมกัน ผ่าน “คู่มือเลี้ยงลูก 6-12 ปี ให้พัฒนาการดีรอบด้านด้วย สามเหลี่ยมสมดุล” ซึ่งภายในคู่มือนี้มีข้อมูลที่รวบรวมมาเพื่อช่วยคลายข้อสงสัยในการเลี้ยงลูกให้สมดุล โดยเฉพาะการออกกำลังกาย การกินอาหาร และการนอนหลับ ในรูปแบบที่อ่านเข้าใจง่าย ทำตามได้ไม่ยาก
สามารถดาวน์โหลดได้ที่: https://activekidsthailand.com/wp-content/uploads/2023/12/Online_สามเหลี่ยมสมดุล_หน้าเดี่ยว_Final_14-07-66.pdf